Дыктанты (3 клас)
Сонца з вершалінкі маладзенькай бярозкі
моўчкі дало нырца ў рэчку.
Месячык аж збялеў ад хвалявання:
утопіцца! Вецер у злосці затрос бярозку: чаму не затрымала сонейка? Неба на
захадзе нібы ад сораму пачырванела. Пачынала вечарэць. (35)
Хто пасадзіў дубкі?
За рэчкай раслі адны елкі. Але потым
сярод іх з’явіліся дубкі. Яшчэ зусім маленькія. Усяго толькі тры лісцікі
тырчаць з зямлі. Дубы адсюль растуць далёка. Хто пасадзіў іх тут? Сойка на зіму
схавае жолуд. А вясной жолуд прарасце. (42)
Бялявая зімовая хмара звісла над зямлёю.
Завіруха бушавала ўсю ноч і ўвесь дзень. Здавалася, не будзе канца яе лютай
сіле, яе злоснаму завыванню. На вуліцы мітусіўся снег. Яго белая заслона
закрывала будынкі і дрэвы. Навокал усё гуло, трэслася, выла, скуголіла.
Пад вечар завея сціхла. (55)
На рэчцы зімой
Узімку рака мае незвычайны выгляд. Яе
наглуха замятае снегам. Цэлыя гурбы ляжаць на кустах, звешваюцца з берагавых
абрываў. Усюды снег. Неба белае.
Але ў гэтым белым свеце ёсць цікавае
жыццё. Сюды прыходзіць звер. Скачуць зайцы. Крадуцца лісіцы. Часам трапляе ў
рэчышча і разважлівы воўк. (47)
На лузе
Цёплы летні дзень. Сонца пячэ, а
гарачыні няма. Лішак яе паглынаюць рака, зараснікі, густыя паплавы, непралазны
алешнік, усялякая зеляніна.
Аж заліваюцца спевам птушкі. Гудуць
мясістыя чмялі. Адны конікі могуць заглушыць! Толькі людзей не відаць і не
чуваць іх гоману. (39)
Бацькоўскія клопаты
Бацька i маці выбіваліся з сілы. А дзеці
ўсё разяўлялі i разяўлялі свае ружовыя ненаядныя раты. Першы змогся бацька.
Але, седзячы каля дзяцей, заўважыў, што яны ўжо не так прагна кідаюцца да маці.
I калі тая падлятала, забываліся нават разявіць рот. Сонца, якое паднялося над
хатай, прыгрэла ластавянят. Яны пачалі весела штурхацца. Раптам лёгка рвануліся
ў паветра. (60)
Надыход вясны
На ўскраінах лясоў распускаўся малады
бярэзнік. Жоўтыя каткі звісалі на вербалозінах, склікаючы пчолак і чмелікаў.
Зялёная траўка прабівалася ўжо на свет скрозь сухое лісце. Прынадныя пахі
разлівала чаромха. Адны толькі паважныя дубы не спяшаліся расчыняць свае
покаўкі. Дуб – мудрае дрэва. Ён не паддаецца на зман няпэўнай у пачатку вясны.
(51)
Летняя раніца
На золку ў полі слаўся ў нізінах туман.
Ад расы пасівела зялёнае жыта. Малінавы небасхіл наліваўся золатам і чырванню.
Загарэліся верхавіны елак і хвой. Над лесам выплыла вялікае зіхатлівае сонца і
заліло святлом і цяплом прастор. З травы выпырхнулі жаўрукі. Зазвінелі над
полем сотні тоненькіх званочкаў. Колькі радасці і прыгажосці было разліта ў
прасторы! (56)
Дзень канчаўся. Сонца стаяла за Дняпром,
над лесам. Высока ў небе таялі шматкі белых воблакаў. Кірык павярнуў да вёскі.
Рашуча запыліў босымі нагамі па дарозе. За ім ішлі дзве яго сяброўкі. Жаваранкі
апускаліся з неба і садзіліся ў жыта. Ад прыдарожных дрэў і кустоў ляжалі
доўгія цені. З боку Дняпра раптам дыхнула вячэрнім халадком. Сонца павольна
садзілася. (58)
Верабей
Маладому вераб’ю спадабалася начаваць у
ластаўчыным гняздзе. Ластаўкі былі ў выраі, і верабей адчуваў сябе поўным
гаспадаром. Хутка ён зусім прывык да новага месца. Ён вырашыў зрабіць невялічкі
рамонт свайго жылля і застацца ў ім на ўсё лета.
Верабей
ачысціў гняздо ад бруду, смецця, назапасіў свежаха пуху, наладзіў пасцель. Яму
вельмі спадабалася новая кватэра. Ён даў сабе слова не ўступаць яе нікому. (63)
Пачатак вясны
Як вясёлы і прыветны ў пачатку вясны ўскраіны
лесу! Кожная пядзя зямлі жыве радасным абуджаным жыццём. З’яўляюцца першыя
парасткі маладога зяленіва. Заварушыліся мурашкі, разнастайныя жучкі, кузуркі.
А паветра звініць птушыным гоманам.
Аднаўляецца зямля. Ажывае прырода.
Радасны шолах жыцця ходзіць па галінках кустоў і старога лесу. (47)
Над Прыпяццю
Над Прыпяццю сінее лес.Трапечуць лісцем
маладыя асінкі. Хваляцца сваімі чырвонымі гронкамі стройныя рабіны. Чародкі
маслякоў і падасінавікаў выбягаюць з кустоў на самую дарогу. Адтуль пахне
церпкім водарам хвоі, прэлай зямлі, грыбоў. Свежы вецер нясе з Прыпяці вострыя
пахі водарасцей, рыбы. На полі дрэмле пачарнелы бульбоўнік. (48)
Дружба
Міша і Коля не маглі дня пражыць адзін
без аднаго. Аднойчы Міша захварэў. Сумна яму ляжаць у ложку, піць горкія
таблеткі і нікога не бачыць. Хутка Міша крыху ачуняў. Колю не цярпелася хутчэй
расказаць сябру пра школьныя навіны. Коля часта прыбягаў да Мішы. Яны разам
рашалі задачы, чыталі кнігі. (50)
Першы дзень вясны
Сяброўкі Іра і Ліда вяртаюцца са школы.
Першы веснавы дзень такі ціхі і цёплы. Хочацца ісці павольна і прыглядацца да
ўсяго навакольнага хараства. Дзяўчынкі не спяшаюцца. Яны размахваюць
партфелямі, азіраюцца і часта спыняюцца. Дзяўчынкі любаваліся першым веснавым
днём. (41)
Вуллі
Мы агледзелі вуллі. Яны якраз як хаткі.
І дзверцы ёсць, але не такія, як у хатках.Толькі адна дзірачка ў сцяне, а пад
ёю дошчачка.
Мне
спадабаліся гэтыя хаткі, і я надумаўся зрабіць такую. Знайшоў дошчачкі, роўна
абрэзаў дзедавай пілачкай і гладка выстругаў гэблікам. Пасля збіў скрыначку. У
сцяне свярдзёлкам пракруціў дзірачку, а пад ёю прыбіў парожак. (58)
Вогнішча
Вечар у гарах надыходзіць нечакана.
Цямнее адразу, як сонца схаваецца.
Патрэсквае рупліва раскладзенае юнымі
турыстамі вогнішча. Высока ў неба ўздымаюцца і растаюць у бяздоннай цемры сотні
цёплых светлячкоў-агеньчыкаў…
Хочацца думаць, што стане хоць трошкі
цяплей на Зямлі і ад гэтага цяпельца. (42)
Раніца ў лесе
На ўсходзе павольна шарэе. Пачынаецца
ранак. Маўклівы лес ажывае. Недзе забалбатаў цецярук. Потым змоўк. У
прыдарожным гушчары заквохкала цяцерка. Пачула нечыя крокі, моцна заляпала
крыламі і ўзляцела. Зацінькалі сініцы. Жоўтыя з шараватым покрывам камочкі
пераскакваюць з галінкі на галінку і пяюць: цінь-цінь! Хутка пачне сваю працу
стракаты дзяцел.
Настае новы дзень, поўны турбот для
лясных жыхароў. (59)
Рыбакова мара
Пара ісці дахаты. Але што ж гэта так
свішча? Няўжо маё вудзільна? Гляджу. Разоў шэсць запар маё вудзільна са свістам
прыгінаецца да вады. Хоць бы не сарвалася! У вадзе ходзіць дужая рыбіна.
Асцярожна вяду да берага. Лешч! Рыбакова мара! Лоўка хапаю рукой пад жабры.
Цяпер толькі трэба ўмела адчапіць яго ад кручка. (54)
Вясна
Стаялі цёплыя вільготныя дні. Нядаўна
прайшоў першы дождж. Поле вызвалілася з-пад снегу. Рака выйшла з берагоў.
Каламутная вада затапіла наваколле.
У такі час вельмі зручна назіраць за
жыццём звяроў. Вось па вадзе плыве вуж. Цела яго выгінаецца зігзагам. Між
лазняку каля затокі віднеецца бабровая хатка. Яна падобна на стажок сена. (51)
Дуб
Дуб, які стаяў на ўзбярэжжы, быў багаты
на жалуды. Але на яго не так лёгка было ўзабрацца. Галлё пачыналася высока ад
зямлі. Ствол быў тоўсты, вышынёй метраў трыццаць. Кара на дубе была чорнай і
цвёрдай, як камень. Здаецца, што нехта абляпіў ствол шурпатымі чыгуннымі
пліткамі. (46)
Прыйшло лета
Поле пакрылася зеленню. Ужо выплыў авёс,
ячмень, гарох. Бялее грэчка. Наліваецца жыта і ціха шаргаціць каласкамі.
Зялёнаю палоскаю раскінуўся луг. Густая трава калышацца на ветры. Мора прыгожых
кветак аздабляе луг. Тут так многа кветак, птушак, мошак. Шчодраю рукою ўбрала
лета ўвесь свет. (44)
Сланечнік
Ранняй вясной Пеця пасадзіў на градцы
чатыры семечкі сланечніку. Тры чамусьці не ўзышлі. Чацвёртае семечка пайшло ў
рост. Лісце вырасла на ім вялікае, круглае. Неўзабаве з круглага зялёнага
бутона разгарнулася прыгожая кветка. Вялікая залацістая галава сланечніку ўвесь
час паварочвалася ўслед за сонцам. (43)
Пачатак зімы
Дзень стаяў адліжны. Дзьмулі нехалодныя
вятры. Мяккі пушысты снег сыпаў амаль кожную ноч. Ён доўга не залежваўся.
Адразу яго пачыналі саскрабаць з асфальту. Грузілі ў аўтамашыны і вывозілі за
горад. А той, што заставаўся ў горадзе, ператвараўся ў ваду. Не трымаўся снег
доўга і на дрэвах.
Гарадской зіме, каб быць зімой, не
хапала якога градуса холаду. (58)
Зорнае неба
Павольна ў жніўні надыходзіць ноч.
Запальваецца на ўсходзе зорка, якая называецца вечарніца. Блішчыць халодны
зеленаваты агеньчык. То ярчэй успыхне, то ледзь прыкметна гарыць, то зусім
патухне. Вось загарэлася другая, зусім маленькая.
А хутка шмат высыпле зорак. Быццам хто з
вялікага вогнішча вугельчыкі параскідае. Зіхаціць усё неба. Вакол цішыня і
прыгажосць. (52)
2 клас
Слоўнікавыя словы
Комментариев нет:
Отправить комментарий